Wiesław Kotański "Japońskie opowieści o bogach" ; "Kojiki"

Amaterasu opuszczająca jaskinię

Od "Takamanohara" do "Nippon"

Jeśli szukasz, Wędrowcze, japońskich mitów do lekkiej i przyjemnej lektury – nie jest to książka dla Ciebie. Lecz jeśli masz za sobą lub przed sobą „Kojiki, czyli Księgę dawnych wydarzeń” tłumaczoną przez pana Wiesława Kotańskiego, zanurz się w tę lekturę śmiało.

„Japońskie opowieści o bogach” to nie zbiór mitów, lecz praca poświęcona interpretacji treści zawartych w „Kojiki” - księdze nazywanej biblią Japończyków. Omawiając kolejne wersy (rytmizowana proza i wiersz) „Kojiki”, autor rozważa różne warianty przekładu i komentuje opisane w tekście wydarzenia. Przywołuje opinie naukowych autorytetów i przedstawia własne teorie, uzasadniając taki, a nie inny przekład poszczególnych wersów - a przede wszystkim nazw własnych - i wynikającą z tego interpretację scen.

„Czas więc pojawienia się pierwszych bytów został ustalony jako faza powstawania materii nieożywionej, jeszcze nie ukształtowanej i nienazywalnej, inercyjnie koegzystującej w masie, w której pierwiastki lżejsze wykazują tendencje parcia ku górze, a cięższe pozostają w dole. Niebo i ziemia byłyby z materii nieożywionej, a razem możemy je uznać za ówczesny wszechświat, w którym dopiero rozegra się jako na konkretnej scenie dramat narodzin pierwszego bytu (wydaje się, że niebo i ziemia nie są w tej mitologii bytami, lecz tylko podłożem dla bytów).

 W której części wszechświata dramat się rozegrał?

Nazwane zostało to miejsce »Takamanohara« lub »Takamagahara«; no- i ga-  w tych nazwach są to wymienne partykuły dopełniacza, »takama« to człon określający, »hara« - człon określany. »Hara« to »pole, obszar, przestwór, przestrzeń«, »takama«, złożone z »taka-ama«, to »wysokie niebo«.

Imperator Jimmu

W związku z tym użyliśmy nawet w tytule rozdziału zwrotu: Przestwór Wysokich Niebios. Wiadomo z wyżej rozpatrywanych formuł, że »niebo dopiero się rozpościerało«, czyli ledwo rozpoczęło formowanie się. Nie jest to więc przestrzeń czymkolwiek uświęcona; nie ma podstaw do uważania »nieba« (»ama« lub »ame«) za boski obszar. Dopiero gdy zadomowią się tam bóstwa, uzna się niebo za krainę duchów czy krainę bogów; zanim to jednak nastąpiło, określano ten obszar potocznym słowem nie prowadzącym do skojarzeń kultowych: »ama« jest prawdopodobnie rzeczownikiem od słowa »amu« - »pleść, wiązać, kleić, zespalać, sklepić«, a zatem jest to po prostu »wiązanie, czyli jakaś nadbudówka« […]”*.

I tak dalej, i tak dalej…

I nie, żebym komukolwiek odradzała lekturę! Wręcz przeciwnie! Mimo wszystkich tych zawiłości lingwistycznych, szczególnie pogmatwanych dla kogoś, kto pojęcia nie ma o języku japońskim, dla czytelnika, który zna lub ma przed sobą tekst „Kojiki” może to być lektura, zaiste, fascynująca.

Wiesław Kotański, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, był twórcą polskiej japonistyki i uznanym w świecie za jednego z najwybitniejszych - badaczem kultury Japonii. Opublikował ponad dwieście prac naukowych z dziedziny japonistyki, m.in. "Zarys dziejów religii w Japonii" (1963), "Sztuka Japonii - zarys" (1974), "Japońskie opowieści o bogach" (1983), "Opowieści o pierwszych władcach japońskich" (1990) oraz "Dziedzictwo japońskich bogów" (1995).

Prawie 50 lat poświęcił badaniom nad najstarszym zachowanym w odpisach dziełem japońskiego piśmiennictwa, kroniką z początków VIII stulecia n.e. - "Kojiki, czyli Księga dawnych wydarzeń" i przez Japończyków uznawany był za autora najlepszego spośród 40 powstałych do tej pory na świecie przekładów "Kojiki". Nagrody za pracę nad "Kojiki" wręczał mu sam cesarz Japonii, Akihito.

Polecam mocno zainteresowanym tematem i dociekliwym.

---

Wiesław Kotański  „Japońskie opowieści o bogach”

* Wiesław Kotański, „Japońskie opowieści o bogach”, wyd. Iskry, 1983, s. 30. Kojiki, czyli Księga dawnych wydarzeń, przeł. Wiesław Kotański, PIW, 1986

Kojiki